Roman Maciejewski Kalendarium - 1950–1959

1950

Maciejewski komponuje Nokturn na skrzypce i fortepian.

październik – Maciejewski korzysta z gościnności Jana Tarnowskiego i przebywa w jego posiadłości w West Linton w pobliżu Edynburga (Szkocja) w celu dalszej pracy nad Requiem.

 

21 stycznia — umiera George Orwell.
25 czerwca — wojska Korei Północnej wkraczają do Korei Południowej. Początek trwającej 3 lata wojny koreańskiej.
Powstaje Stabat Mater Francisa Poulenca.

1951

Dzięki pomocy Rubinsteinów Maciejewski otrzymuje wizę amerykańską. Wraca ze Szkocji na kilka miesięcy do Szwecji, aby zlikwidować swoje sprawy przed wyjazdem do USA.

Powstaje kolejna kompozycja kameralna twórcy: Nokturn na flet, gitarę i czelestę.

11 maja – Maciejewski wyrusza w podróż statkiem do Ameryki

Po krótkim pobycie w Nowym Jorku, gdzie uzyskuje pomoc finansową na najbliższe lata, Maciejewski zatrzymuje się w Oshkosh w stanie Wisconcin u Felicji i Kazimierza Kranców. Stamtąd jedzie do posiadłości Artura Rubinsteina w Beverly Hills w Kalifornii.

 

13 lipca — w Los Angeles umiera Arnold Schönberg.
11 września — prapremiera ostatniej neoklasycznej opery Igora Strawińskiego — Żywot rozpustnika.
Powstaje Kreuzspiel Karlheinza Stockhausena — jeden z pierwszych przykładów muzyki punktualistycznej.
W Kolonii z inicjatywy Wernera Meyera-Epplera powstaje studio muzyki elektronicznej.

1952

Dzięki otrzymaniu stypendium Fundacji Huntington Hartford Maciejewski przeprowadza się do kolonii artystów w kanionie Santa Monica, o czym pisze w liście do ojca:

Miejsce, w którym zamieszkałem jest przeznaczone dla artystów, pracujących nad jakimś większym dziełem. Jest ono ślicznie położone w górach nad Oceanem Spokojnym z wszelkimi wygodami i najlepszymi warunkami do pracy twórczej.

 

22 lipca — uchwalenie konstytucji PRL wzorowanej na ustawodawstwie radzieckim.
29 sierpnia — na festiwalu w Woodstock pianista David Tudor wykonuje 4’33” Johna Cage’a.
Powstaje jedno z najbardziej znanych „dzieł gorącej abstrakcji” — Blue Poles Jacksona Pollocka.
François Mauriac otrzymuje literacką Nagrodę Nobla.

1953

W marcu Maciejewski wynajmuje mieszkanie nad samym brzegiem Pacyfiku (Ocean Front). Spotyka tam słynnego gitarzystę, André Segovię.

Cały czas pracuje intensywnie nad Requiem. Ponieważ środki finansowe powoli się kończą, kompozytor podejmuję pracę akompaniatora w szkole baletowej w Santa Monica.

 

5 stycznia — w Théâtre de Babylone w Paryżu zostaje wystawiona sztuka Samuela Becketta – Czekając na Godota.
5 marca — umiera Sergiusz Prokofiew i Józef Stalin.
16 czerwca — wybucha powstanie w Berlinie Wschodnim, krwawo stłumione przez wojska radzieckie.
Instytut Literacki w Paryżu publikuje Zniewolony umysł Czesława Miłosza(w serii Biblioteka „Kultury”, t. 3).

1954

Maciejewski ostatecznie kończy pracę nad pierwszą częścią Requiem. W liście do rodziców pisze: „skończyłem pierwszą część mojego Requiem, co oznacza, że prawie trzy czwarte dzieła byłoby skomponowane.”

 

14 lipca — na lotnisku w Heathrow w Londynie ląduje Andrzej Panufnik. To chyba najbardziej spektakularna ucieczka artysty z komunistycznej Polski.
19 maja — w Nowym Jorku umiera Charles Ives.
3 listopada — w Nicei umiera Henri Matisse.

1955

Maciejewski otrzymuje stanowisko organisty i dyrygenta w polskim kościele pod wezwaniem Matki Bożej Jasnogórskiej w Los Angeles. W liście do rodziców pisał:

Pracy jako organista mam bardzo mało i dużo mam wolnego czasu dla siebie – mimo to jednak wstrzymałem się z pracą nad Requiem jako że komponuje małą Mszę z polskich kolęd na nadchodzącą Gwiazdkę.

W październiku spotyka wybitnego dyrygenta – Rogera Wagnera, który po latach zdecyduje się na wykonanie jego Requiem w Music Center w Los Angeles.

 

21 lutego — Filharmonia Warszawska otrzymuje miano Narodowej.
6 maja — RFN zostaje przyjęta do NATO.
14 maja — w Warszawie zostaje podpisany Układ Warszawski. Miał on być odpowiedzią na militaryzację Niemiec Zachodnich i wstąpienie RFN do NATO.
25 czerwca — zostaje poświęcona kaplica Notre-Dame du Haut w Ronchemp. To dzieło Le Corbusiera należy do najciekawszych przykładów modernizmu w sztuce sakralnej.
12 sierpnia — umiera Tomasz Mann.

1956

Maciejewski jest coraz bardziej zdegustowany atmosferą panującą w kościele, w którym pracuje. Pisze o tym w liście do rodziców z 14 grudnia:

Wydaje się, że celem życiowym tych naszych chrześcijanów [sic!] jest gonitwa za dolarem, jedzenie, picie i tanie rozrywki. Nadszedł czas, że zaczynam myśleć o oderwaniu się od tego środowiska, które mi nie odpowiada i które odrywa moje myśli od rzeczy, które są istotne w moim życiu.

 

25 czerwca — wybuch strajku w Poznaniu, który przerodzi się w otwarty protest przeciwko władzy.
Od 10 do 20 października odbywa się w Warszawie I Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej – później nazwany „Warszawską Jesienią”.
W studiu muzyki elektronicznej w Kolonii powstaje Gesang der Jünglinge Karlheinza Stockhausena, uważany za pierwsze arcydzieło muzyki elektronicznej. W tym samym roku powstaje też aleatoryczny Klavierstück XItego twórcy.

1957

Maciejewski żyje bardzo ascetycznie, poświęcając wszystkie siły pisaniu Requiem. W liście do rodziców 4 października pisze:

Czas i spokój okupiłem wyrzeczeniem się względnych i wątpliwych wartości materialnych – od sześciu lat nie kupiłem ubrania, koszuli czy butów – dniem i nocą, święto nie święto mam na sobie te same swetry, w których chodzę na wizyty i koncerty i w których biegam rankami dla dobrego zaczęcia dnia.

 

1 stycznia — powołanie do życia Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.
We Włoszech zostaje wydana, przeszmuglowana z ZSRR, powieść Borysa Pasternaka — Doktor Żywago. Rok później Pasternak otrzyma za nią Nagrodę Nobla.
Pierre Boulez kończy III Sonatę fortepianową, będącą przykładem zastosowania aleatoryzmu w wielkiej formie wieloczęściowej.

1958

czerwiec – Maciejewski porzuca pracę w kościele i zamieszkuje u przyjaciela, Jacka Blackmana, gdzie ostatecznie kończy pracę nad Requiem. Marzy o wykonaniu swego dzieła w Polsce i nawiązuje kontakt z dawnymi znajomymi: Zygmuntem Mycielskim, Kazimierzem Sikorskim, Stanisławem Wiechowiczem i Tadeuszem Ochlewskim.

 

26 marca — w Katowicach ma miejsce prawykonanie Muzyki żałobnej Witolda Lutosławskiego.
3 października — premiera filmu Popiół i diament według powieści Jerzego Andrzejewskiego w reżyserii Andrzeja Wajdy.
5 października — proklamowanie V Republiki we Francji. Jej prezydentem zostaje Charles de Gaulle.

1959

9 sierpnia Maciejewski przyjeżdża do Polski z partyturą ukończonego Requiem. Zatrzymuje się najpierw u brata Zygmunta w Warszawie, a potem u rodziców w Lesznie.

 

Pierwszy utwór konkretny powstały w Studiu Eksperymentalnym Polskiego Radia – Etiuda na jedno uderzenie w talerz Włodzimierza Kotońskiego.
Zostaje wydana powieść Güntera Grassa Blaszany bębenek, pierwsza część tak zwanej trylogii gdańskiej – niezwykły obraz skomplikowanych problemów Gdańska w latach 1924–1949.