Roman Maciejewski Omówienia utworów

Pieśni kurpiowskie na chór mieszany

Pieśni kurpiowskie na chór mieszany to cykl złożony z czterech części: Nie mój ogródusek, A cemu, Powolniak orazKozak kurpiowski. Kompozycja powstała najprawdopodobniej pod wpływem inspiracji Pieśniami kurpiowskimi Karola Szymanowskiego. Obaj kompozytorzy w tworzeniu własnego materiału muzycznego posiłkowali się ludowym pierwowzorem, korzystając ze zbioru Puszcza kurpiowskiej w pieśni Władysława Skierkowskiego – książki, która w owym czasie spopularyzowała mało dotąd znany folklor kurpiowski.

Data powstania utworu Maciejewskiego nie jest do końca znana, w pierwszej edycji dzieła podany jest rok 1932 (i taka klasyfikacja dominuje), jednak w różnych źródłach można znaleźć informacje, że mógł powstać nawet cztery lata wcześniej.

Bezsprzeczna zaletą pieśni jest wyrafinowany warsztat kompozytorski, który nie tylko służy wykreowaniu oryginalnej jakości artystycznej, ale też zaprezentowaniu charakteru muzyki kurpiowskiej. Kompozytor – poza cytatami – wykorzystuje skale modalne, używa prostych schematów formalnych (ABA1), nut pedałowych (choć tutaj występują też w roli centrum tonalnego) czy pustych kwint. Rytmika jest prosta, a w czwartej części bardzo motoryczna – iście „Bartókowska”. Ten energetyczny taniec weselny, kurpiowski kozak, opiera się na asemantycznych wyrazach (np. drum, dana, hej), co przywodzi na myśl stylizację kapeli ludowej. Bardzo ważna w całym cyklu jest kolorystyka (w tym topofoniczna), zmienna dynamika, agogika i tempo rubato.

Pieśni kurpiowskie Maciejewskiego zaskakują nie tylko oryginalną, wyrafinowaną kolorystyką, ale także indywidualnym podejściem do warstwy słownej, stanowiąc przykład syntezy tradycji polskiej muzyki ludowej z nowoczesnym rzemiosłem kompozytorskim. Dzięki tym elementom wpisują się w nowoczesną koncepcję stylu narodowego i – pomimo inspiracji dokonaniami Karola Szymanowskiego – są propozycją odrębną od propozycji mistrza, dojrzałą warsztatowo oraz spójną stylistycznie. Jak pisze Małgorzata Komorowska: „należą do najwybitniejszych naszych utworów chóralnych okresu międzywojennego i prezentują opracowania polskiego folkloru najwyższej artystycznej rangi” (M. Komorowska, O pieśniach kurpiów, Nie mój ogrudusek, DUX 1998, CD 0116).