Roman Maciejewski Kalendarium - 1930–1939

1930

Maciejewski obejmuje stanowisko dyrygenta Koła Śpiewaczego im. Stanisława Moniuszki

Powstają Pieśni kurpiowskie Maciejewskiego inspirowane folklorem kurpiowskim.

13 kwietnia — pierwsza wystawa sztuki nowoczesnej w Łodzi uważana za początek istnienia Muzeum Sztuki, jednej z najstarszych placówek na świecie poświęconych sztuce współczesnej.
17 czerwca Karol Szymanowski zostaje rektorem Akademii Muzycznej w Warszawie, powstałej po przekształceniu Konserwatorium Muzycznego.
23 grudnia — prawykonanie Symfonii Psalmów Igora Strawińskiego.

1931

Maciejewski otrzymuje dyplom ukończenia Konserwatorium w Poznaniu i dostaje się do Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie. Będzie uczęszczał do klasy fortepianu Józefa Turczynskiego i kompozycji Kazimierza Sikorskiego W Warszawie spotyka Kazimierza Kranca, Grażynę Bacewicz (która w 1932 skończy studia w klasie Sikorskiego) oraz Witolda Lutosławskiego. Ten ostatni tak wspomina starszego kolegę: „Był wówczas wśród studentów gwiazdą. Dyrygował nawet swoimi utworami wykonywanymi przez studencki chór, w którym ja również śpiewałem. Pamiętam na przykład cykl bardzo pięknych Pieśni kurpiowskich.

Od października rozpoczyna pracę jako pianista w Teatrze Polskim, potem pracuje też jako akompaniator w Polskim Radiu i w szkole baletowej Janiny Mieczyńskiej.

Pierwsze spotkanie z Karolem Szymanowskim. W liście do Marcelli Hildebrandt z 13 listopada relacjonował: „Zrobił na mnie nadzwyczajne wrażenie. Jest kolosalnie miły i czarujący. Zainteresował się mną, obiecał zaznajomić z Rubinsteinem, mam do Szymanowskiego przyjść jeżeli co nowego napiszę.”

 

Odejście Karola Szymanowskiego z warszawskiej Akademii Muzycznej.
6 października — początek procesu przeciw opozycji centrolewicowej, zwanego brzeskim.
19 grudnia – otwarcie Instytutu Propagandy Sztuki
Edmund Husserl pisze swoje fundamentalne dzieło filozoficzne — Medytacje kartezjańskie.
Katarzyna Kobro i Władysław Strzemiński wydają traktat: Kompozycja przestrzeni i obliczenia rytmu czasoprzestrzennego.

1932

Powstają nowe kompozycje fortepianowe Maciejewskiego: Zbójnicki i Krzesany, Sonata Tryptyk, oraz Pieśni Bilitis na sopran i fortepian.

Maciejewski staje na czele strajku studentów przeciw decyzji o reformie Wyższej Szkoły Muzycznej w Warszawie i zostaje relegowany z uczelni. Po latach wspominał: „Ja sam, chociaż jestem stworzeniem antyorganizatorskim, biegałem po klasach i wojowniczo nawoływałem do bojkotowania wykładów, za co zostałem potem ukarany wydaleniem z uczelni.”

Zostają wydane cztery Mazurki Maciejewskiego.

Wakacje spędza w Tatrach, które pozostaną jego fascynacją do końca życia.

8 listopada — występuje jako pianista na koncercie IPS-u. W czasie tego koncertu obok utworów Maciejewskiego są wykonywane kompozycje Szałowskiego i Neuteicha. Na koncercie tym poznaje Józefa Becka.

 

4 stycznia — prawykonanie Koncertu fortepianowego G-dur Ravela w Paryżu.
25 lipca — rząd polski zawiera pakt o nieagresji między Polską a ZSRR.
Ukazuje się drukiem antyutopia Aldousa Huxleya — Nowy wspaniały świat
Ukazuje się drukiem książka Louisa-Ferdinada Céline’a — Podróż do krańca nocy.

1933

Czerwiec/lipiec – Dzięki protekcji Józefa Becka Maciejewski odbywa pierwszą zagraniczną trasę koncertową po Bałkanach (występy m.in. w Sofii i  w Belgradzie).

Na Festiwalu Muzyki Polskiej w Nicei zostają wykonane Pieśni Bilitis Maciejewskiego

 

23 stycznia — prawykonanie II Koncertu fortepianowego Béli Bartóka we Frankfurcie.
30 stycznia — Adolf Hitler zostaje kanclerzem III Rzeszy.
23 grudnia — Paul Klee opuszcza Niemcy i udaje się na emigrację do Szwajcarii.

1934

Maciejewski spędza wakacje razem z Beckami nad Bałtykiem w Orłowie.

Uzyskuje stypendium rządowe na wyjazd do Paryża, gdzie zamieszkuje w Polskim Domu przy ulicy Lamande i poznaje m.in. Czesława Miłosza oraz młodą pianistkę polską Halinę Czerny-Stefańską, której udziela rad i lekcji.

Wstępuje do Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polskich w Paryżu i pobiera lekcje prywatne u Nadii Boulanger.

 

12 marca — prawykonanie symfonii Paula Hindemitha Mathis der Mahler w Berlinie.
W nocy z 29 na 30 czerwca Hitler aresztuje przywódców SA, większość z nich zostanie wkrótce zamordowana. To wydarzenie znane jako „noc długich noży.
Maria Dąbrowska kończy czwarty (ostatni) tom epopei powieściowej Noce i dnie.

1935

Pierwsze wykonanie utworu Maciejewskiego w Paryżu – Pieśni Bilitis pojawią się na koncercie prowadzonym przez Nadię Boulanger.

16 grudnia – Maciejewski zostaje sekretarzem Stowarzyszenia Młodych Muzyków Polaków w Paryżu.

 

8 kwietnia — prawykonanie V Kwartetu smyczkowego Béli Bartóka w Waszyngtonie.
12 maja — umiera Józef Piłsudski.
Ukazuje się drukiem powieść Zofii Nałkowskiej — Granica.

1936

25 marca — prawykonanie Koncertu na dwa fortepiany Maciejewskiego w Sali Pleyela w Paryżu (wykonawcy: kompozytor i Kazimierz Kranc) okazuje się dużym sukcesem młodego kompozytora.

6 kwietnia — Maciejewski zostaje wiceprezesem SMMP (będzie pełnił tę funkcję tylko do 24 października 1936)

Na jesieni mieszka na Montmartrze w pobliżu Rubinsteinów, którzy starają się wspomóc młodego muzyka.

 

27 kwietnia — premiera baletu Harnasie Karola Szymanowskiego w Paryżu okazuje się wielkim sukcesem.
17 lipca — początek wojny domowej w Hiszpanii.
19 sierpnia — w Hiszpanii zostaje zamordowany Federico García Lorca.

1937

styczeń — koncerty Maciejewskiego w Londynie. Poznaje sławnego choreografa  – Kurta Joossa.

W lutym kompozytor przyjeżdża do Polski, gdzie 23 lutego w Warszawie ma miejsce prawykonanie polskie Koncertu na 2 fortepiany.

Wielkanoc spędza Maciejewski w Genewie u zaprzyjaźnionej rodziny Rajchmanów, tam dowiaduje się o krytycznym stanie zdrowia Szymanowskiego.

29 marca — przyjeżdża do Lozanny parę godzin po śmierci Szymanowskiego. Asystuje jego siostrze w przewiezieniu zwłok twórcy do Polski.

Lato spędza w Bretanii i Marsylii. Na jesieni wraca do Paryża. W tym czasie zaczyna mieć kłopoty zdrowotne.

 

29 marca — w Lozannie umiera Karol Szymanowski.
26 kwietnia — wioska Guernica zostaje zbombardowana przez Niemców. Na kanwie tego wydarzenia Pablo Picasso tworzy jeszcze w tym samym roku swój słynny obraz.
23 sierpnia — w Royen umiera Albert Roussel.
19 lipca — w Monachium zostaje przez nazistów zorganizowana wystawa Entartete Kunst.

1938

Maciejewski na zaproszenie Kurta Joossa przyjeżdża do Dartington Hall w Wielkiej Brytanii, gdzie ma pisać muzykę do baletów słynnego choreografa. Tu poznaje pochodzącą ze Szwecji tancerkę – Elvi Galeen.

19 grudnia — bierze ślub z Elvi Galeen. W liście do brata Zygmunta tak pisze o swojej żonie: „Elvi uchodzi za piękność, ma duży czar, jest inteligentna i chciwa wiedzy, ma duże poczucie odpowiedzialności w pracy, ma niezwykłego nosa w sprawach sztuki, doskonale włada pięcioma językami i ma wyjątkowy talent do tańca”.

Powstają nowe utwory fortepianowe: Kołysanka i Tarantella.

 

16 stycznia — Benny Goodman wykonawcą pierwszego koncertu jazzowego w Carnegie Hall.
12 marca — wojska niemieckie wkraczają do Austrii.
29–30 września — na konferencji w Monachium zostaje zawarte porozumienie o przyłączeniu części państwa czechosłowackiego do Rzeszy Niemieckiej.
W nocy z 9 na 10 listopada ma miejsce w Niemczech pogrom Żydów zwany „nocą kryształową”.

1939

W sierpniu Maciejewski przyjeżdża do Szwecji w celu poznania rodziny swojej żony. Młodzi małżonkowie początkowo mieszkają u teściowej, z którą stosunki od początku nie układają się najlepiej. Po wybuchu wojny Roman z żoną zamieszkają u Axela Adlera – bardzo bogatego wuja Elvi.

 

1 września — napad hitlerowskich Niemiec na Polskę rozpoczyna II wojnę światową.
17 września — na wiadomość o wkroczeniu wojsk sowieckich do Polski Stanisław Ignacy Witkiewicz popełnia samobójstwo.
James Joyce tworzy swoje najbardziej hermetyczne dzieło — Finnegans Wake.